Het afgelopen jaar heb ik deels voor werk en deels priv een aantal verre reizen gemaakt naar bijzondere gebieden. In een aantal van die gebieden stuitte ik op restanten van vroegere Nederlandse aanwezigheid. Omdat ik bijzonder ge nteresseerd ben ik taal, begin ik bij Zuid-Afrika en het Afrikaans. In een volgende blog doe ik nog enkele andere gebieden aan.

Nederlands zeilschip In februari 2017 waren we in Kaapstad. We kwamen daar onze dochter opzoeken die met een Nederlands zeilschip de baai onderaan de Tafelberg kwam binnenvaren. Dit zelfde had Jan van Riebeeck gedaan in 1652. Dat was een zeer beslissend moment voor het Zuid-Afrika dat we nu kennen. Met Jan van Riebeeck en zijn Nederlandse kompanen kwam ook de Nederlandse taal in het gebied. Die taal heeft zich in de loop der eeuwen ontwikkeld tot het hedendaagse Afrikaans. Ik heb mij altijd wat ongemakkelijk gevoeld bij die taal, omdat hij zo verbonden is met de apartheid in Zuid-Afrika. En hoewel de apartheid officieel is afgeschaft, zijn er tussen blank en zwart nog steeds grote verschillen in hun leefomstandigheden en hun kansen in de maatschappij.

Taal van de blanken?
Dit alles neemt niet weg dat ik Afrikaans een heel boeiende taal vind. Als Nederlander kun je Afrikaanse teksten goed lezen. Kijk maar eens naar dit voorbeeld. Verstaan is wel iets moeilijker, maar toch ook te doen. En wat voor mij een verrassing was, ook heel veel zwarte mensen hebben het Afrikaans als voertaal. Dat ondervond ik onder meer in winkels en toen we op bezoek waren bij Children's Foodure. Minderbedeelde kinderen uit Sir Lowry's Pass, een dorpje dichtbij Kaapstad, krijgen daar na schooltijd een goede maaltijd en bijles. Alle schoolboeken zijn in het Afrikaans. Op het moment van ons bezoek waren ze bezig met wiskunde.

Taalmonument Iets heel bijzonders is het Taalmonument bij het stadje Paarl. Een kolossaal betonnen kunstwerk is gewijd aan de talen die in Zuid-Afrika gesproken worden. Paarl is een echt Afrikaanstalig stadje met gebouwen in Kaap-Hollandse stijl en Nederduits gereformeerde kerken. Het is overigens ook bekend door de wijn die ervandaan komt. Het Taalmonument komt voor in een leuke en informatieve uitzending van het Klokhuis. Deze uitzending is deel van een reeks over Zuid-Afrika en is de jeugdvariant van de serie Goede Hoop.

In 1652 arriveerden de Nederlanders in Zuid-Afrika en zij hebben daar in positieve en negatieve zin blijvende sporen achtergelaten.